Παρασκευή 9 Απριλίου 2010

Ψιανά- Δεύτερη μέρα της Λαμπρής














Στη φωτογραφία τα Ψιανά (Αμπέλια)τη Δευτέρα του Πάσχα από το σύρραχο της Αγίας Παρασκευής.

Πέμπτη 1 Απριλίου 2010

Το χωριό και ο κόσμος του (2)

( Δημοσιεύθηκε στους Χωριάτικους Αντίλαλους, τεύχος 128, από τον Γιάννη Γιαννακόπουλο)


..Απο τα χρόνια του προπερασμένου αιώνα μέχρι τις μέρες μας..
(από το οικογενειακό μας αρχείο)

Στην οργάνωση και τη λειτουργία της κοινωνίας του χωριού μας μερικοί θεσμοί και διαδικασίες φαίνεται σαν να έρχονται από την Αρχαία Ελλάδα , την Εκκλησία του Δήμου και την άμεση δημοκρατία : Οι ασχολούμενοι με τα «κοινά» του χωριού εκλέγονταν από τους κατοίκους του, σε συνάξεις - συγκεντρώσεις που γίνονταν, συνήθως μετά την εκκλησία. Εκεί, μετά από συζήτηση, από προτάσεις, εκλέγονται δια βοής με ορισμένη θητεία οι άνθρωποι που θα είχαν λόγο στην κοινωνική ζωή του χωριού. (Εκτός βέβαια από τον Πρόεδρο και το Κοινοτικό Συμβούλιο που εκλέγονταν με τις διαδικασίες των γενικών εκλογών). Αυτή η διαδικασία που καθιερώθηκε από την «κυβέρνηση του βουνού» την περίοδο μετά την γερμανική κατοχή γενικότερα στην Ευρυτανία, φαίνεται ότι προϋπήρχε και σε ένα βαθμό συνέχισε να λειτουργεί και μετά το 1950 στο χωριό μας. Οι μεγαλύτεροι για παράδειγμα, πρέπει να θυμούνται τις αποφάσεις των συνελεύσεων αυτών για «προσωπική εργασία», τον τρόπο υπολογισμού των ημερομισθίων που αναλογούσαν σε κάθε οικογένεια, και που θα διατεθούν τα ημερομίσθια αυτά, εκτός από τη συντήρηση των δρόμων προς τα γειτονικά χωριά. Με όμοια διαδικασία αποφασίστηκε και η συμμετοχή των Ψιανιωτών με προσωπική εργασία στη διάνοιξη του δρόμου Ράχη Τυμφρηστού – Κρίκελλο το 1934 (;), κ.λ.π. Στις μέρες μας βέβαια που η δημοκρατία έγινε πιο «βαθειά» , η αποκέντρωση προχώρησε ,κ.λ.π. , δεν υπάρχουν τέτοιες μορφές «άμεσης δημοκρατίας»: Ψηφίζουμε κάθε 4 χρόνια (για τοπικούς άρχοντες) και τα φροντίζουν όλα εκείνοι …….

Από το γραπτό που δημοσιεύεται παρακάτω, προκύπτει ότι το 1874 στο χωριό, που τότε ανήκει στο Δήμο Καλλιδρομητών, εκλέγονταν μεταξύ των άλλων και εκτιμητές: Συγχωριανοί, που την κρίση τους εμπιστεύονταν οι περισσότεροι, ορίζονταν επίσημοι εκτιμητές (ίσως να μπορούν να αντιστοιχισθούν στους σημερινούς «ορκωτούς εκτιμητές») για οποιεσδήποτε ζημιές τυχόν γίνονταν και για καθορισμένο χρονικό διάστημα ( η προφορική παράδοση αναφέρει ότι η εκλογή τους γινόταν για περίοδο 2 ετών).
Είναι αναμενόμενο σε μια αγροτική περιοχή που όλοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία να γίνονται ζημίες στα σπαρτά. Οι εκτιμητές εκτιμούσαν την ζημία που έγινε και η εκτίμησή τους αυτή ήταν σεβαστή και αποδεκτή από όλους. ‘Ετσι έλυναν το πρόβλημα των συνεχών προστριβών και αμφισβητήσεων, εξασφαλίζοντας την «εύρυθμη» λειτουργία της μικρής τους κοινωνίας και τη διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων.
Δυστυχώς η κατάσταση του γραπτού δεν επιτρέπει να αναγνωσθεί καλά και να γνωρίσουμε τα ονόματα των εκτιμητών , όμως αυτό θεωρώ ότι δεν έχει σημασία. Αξιοσημείωτο, οτι δεν αναφέρουν ποιος έκανε την ζημιά, άρα δεν λειτουργούσαν ως αγροφύλακες, αλλά μόνο πόσο είναι η ζημιά, άρα λειτουργούν αυστηρά μέσα στο πλαίσιο των καθηκόντων τους, εκτιμούν μόνο την ζημιά (ακριβώς ,όπως γίνεται και σήμερα …..)
Το γραπτό σε αντιγραφή, όσο έγινε δυνατόν να αναγνωσθεί :

{ Εκθεσις της εκτίμησης ταύτης

Σήμερον την δέκα έκτη 16 του μηνός Απριλίου του έτους 1874 οι υπογραφόμενοι εκτιμηταίς του χωρίου Ψιανά του δήμου Καλιδρομητών προσκαλούμενοι από τον Κύριον Κωστα Ιω φόλου κατοίκου του ιδιου χωρίου του αυτώ δήμου εμετέβη εις τον Αγρόν του εις την θέσι παιράσι χοράφι της περιφέρειας του χωριού ψιανά και εκτιμήσαμε την γενομένην ζημία Σίτου οκάδες είκοσι πέντε αριθ 25 όφα ….
επι τουτω εσυνετάχθη η παρούσα εκτίμηση και εδόθη
……………………………………………………..

Οι εκτιμηταί
……………………………}

Σημείωση: Για τους νεώτερους «παιράσι χοράφη», είναι τοποθεσία πάνω από το χωριό Κομματέϊκα , στο παλιό βατό δρόμο Παλιοχώρι- Πύργο – Τσιπετέϊκα . Εκεί βρίσκεται σήμερα εικονοστάσι και διασχίζεται από τον δρόμο Ζαγορά- Αγ Γεώργιος – ποτάμι- Αγιος Χαράλαμπος.

Το χωριό και ο κόσμος του (2)

( Δημοσιεύθηκε στους Χωριάτικους Αντίλαλους, τεύχος 128, από τον Γιάννη Γιαννακόπουλο)


..Απο τα χρόνια του προπερασμένου αιώνα μέχρι τις μέρες μας..
(από το οικογενειακό μας αρχείο)

Στην οργάνωση και τη λειτουργία της κοινωνίας του χωριού μας μερικοί θεσμοί και διαδικασίες φαίνεται σαν να έρχονται από την Αρχαία Ελλάδα , την Εκκλησία του Δήμου και την άμεση δημοκρατία : Οι ασχολούμενοι με τα «κοινά» του χωριού εκλέγονταν από τους κατοίκους του, σε συνάξεις - συγκεντρώσεις που γίνονταν, συνήθως μετά την εκκλησία. Εκεί, μετά από συζήτηση, από προτάσεις, εκλέγονται δια βοής με ορισμένη θητεία οι άνθρωποι που θα είχαν λόγο στην κοινωνική ζωή του χωριού. (Εκτός βέβαια από τον Πρόεδρο και το Κοινοτικό Συμβούλιο που εκλέγονταν με τις διαδικασίες των γενικών εκλογών). Αυτή η διαδικασία που καθιερώθηκε από την «κυβέρνηση του βουνού» την περίοδο μετά την γερμανική κατοχή γενικότερα στην Ευρυτανία, φαίνεται ότι προϋπήρχε και σε ένα βαθμό συνέχισε να λειτουργεί και μετά το 1950 στο χωριό μας. Οι μεγαλύτεροι για παράδειγμα, πρέπει να θυμούνται τις αποφάσεις των συνελεύσεων αυτών για «προσωπική εργασία», τον τρόπο υπολογισμού των ημερομισθίων που αναλογούσαν σε κάθε οικογένεια, και που θα διατεθούν τα ημερομίσθια αυτά, εκτός από τη συντήρηση των δρόμων προς τα γειτονικά χωριά. Με όμοια διαδικασία αποφασίστηκε και η συμμετοχή των Ψιανιωτών με προσωπική εργασία στη διάνοιξη του δρόμου Ράχη Τυμφρηστού – Κρίκελλο το 1934 (;), κ.λ.π. Στις μέρες μας βέβαια που η δημοκρατία έγινε πιο «βαθειά» , η αποκέντρωση προχώρησε ,κ.λ.π. , δεν υπάρχουν τέτοιες μορφές «άμεσης δημοκρατίας»: Ψηφίζουμε κάθε 4 χρόνια (για τοπικούς άρχοντες) και τα φροντίζουν όλα εκείνοι …….

Από το γραπτό που δημοσιεύεται παρακάτω, προκύπτει ότι το 1874 στο χωριό, που τότε ανήκει στο Δήμο Καλλιδρομητών, εκλέγονταν μεταξύ των άλλων και εκτιμητές: Συγχωριανοί, που την κρίση τους εμπιστεύονταν οι περισσότεροι, ορίζονταν επίσημοι εκτιμητές (ίσως να μπορούν να αντιστοιχισθούν στους σημερινούς «ορκωτούς εκτιμητές») για οποιεσδήποτε ζημιές τυχόν γίνονταν και για καθορισμένο χρονικό διάστημα ( η προφορική παράδοση αναφέρει ότι η εκλογή τους γινόταν για περίοδο 2 ετών).
Είναι αναμενόμενο σε μια αγροτική περιοχή που όλοι ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία να γίνονται ζημίες στα σπαρτά. Οι εκτιμητές εκτιμούσαν την ζημία που έγινε και η εκτίμησή τους αυτή ήταν σεβαστή και αποδεκτή από όλους. ‘Ετσι έλυναν το πρόβλημα των συνεχών προστριβών και αμφισβητήσεων, εξασφαλίζοντας την «εύρυθμη» λειτουργία της μικρής τους κοινωνίας και τη διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων.
Δυστυχώς η κατάσταση του γραπτού δεν επιτρέπει να αναγνωσθεί καλά και να γνωρίσουμε τα ονόματα των εκτιμητών , όμως αυτό θεωρώ ότι δεν έχει σημασία. Αξιοσημείωτο, οτι δεν αναφέρουν ποιος έκανε την ζημιά, άρα δεν λειτουργούσαν ως αγροφύλακες, αλλά μόνο πόσο είναι η ζημιά, άρα λειτουργούν αυστηρά μέσα στο πλαίσιο των καθηκόντων τους, εκτιμούν μόνο την ζημιά (ακριβώς ,όπως γίνεται και σήμερα …..)
Το γραπτό σε αντιγραφή, όσο έγινε δυνατόν να αναγνωσθεί :

{ Εκθεσις της εκτίμησης ταύτης

Σήμερον την δέκα έκτη 16 του μηνός Απριλίου του έτους 1874 οι υπογραφόμενοι εκτιμηταίς του χωρίου Ψιανά του δήμου Καλιδρομητών προσκαλούμενοι από τον Κύριον Κωστα Ιω φόλου κατοίκου του ιδιου χωρίου του αυτώ δήμου εμετέβη εις τον Αγρόν του εις την θέσι παιράσι χοράφι της περιφέρειας του χωριού ψιανά και εκτιμήσαμε την γενομένην ζημία Σίτου οκάδες είκοσι πέντε αριθ 25 όφα ….
επι τουτω εσυνετάχθη η παρούσα εκτίμηση και εδόθη
……………………………………………………..

Οι εκτιμηταί
……………………………}

Σημείωση: Για τους νεώτερους «παιράσι χοράφη», είναι τοποθεσία πάνω από το χωριό Κομματέϊκα , στο παλιό βατό δρόμο Παλιοχώρι- Πύργο – Τσιπετέϊκα . Εκεί βρίσκεται σήμερα εικονοστάσι και διασχίζεται από τον δρόμο Ζαγορά- Αγ Γεώργιος – ποτάμι- Αγιος Χαράλαμπος.

Χαμπέρια απο τα Ψιανά


( Χωριάτικοι Αντίλαλοι, τεύχος 128)

Πέρασε και αυτός ο χειμώνας με τον καπνό να βγαίνει κάθε μέρα από τα λίγα τζάκια, στέλνοντας μήνυμα: Εδώ είμαστε, φύλακες.

Πολύ χειμώνας φέτος, αλλά όχι βαρύς με παγωνιές και χιόνια να κάνουν μέρες να λιώσουν. Πολύ βροχή αλλά και χιόνι που ευτυχώς έλιωνε γρήγορα. Όσο για το νερό, έβγαλαν και οι πέτρες. Ο «Αβράδιαγος», κεφαλόβρυσο που βγαίνει κοντά στον Άμπλα όταν βρέχει πολύ και χάνεται πριν βραδιάσει, τώρα τρέχει συνέχεια. Ευτυχώς δεν είχαμε βουλιάγματα στο χωριό.


Τελείωσε και η μελέτη για την Παναγία. Έχει ήδη υποβληθεί για έγκριση στην Εφορία Μεταβυζαντινών Μνημείων. Μετά, πρέπει να πεισθούν οι αρμόδιοι να χρηματοδοτήσουν το έργο.

Λαμπρή πριν τριάντα χρόνια στο χωριό. Τότε είχαμε δικό μας παπά ακόμα. Μαζεύονταν όλοι οι χωριανοί και έβγαινε η Ανάσταση βαθιά χαράματα. Ο καθένας ανήγγειλε τον ερχομό του χτυπώντας την καμπάνα που χτυπούσε ξανά όταν έφευγε. Στην φωτογραφία η τελευταία Ανάσταση στα Ψιανά με τον Παπά Σκλαβούνο το 1979 έξω από τον Ι.Ν. της Ευαγγελίστριας. Διακρίνονται από αριστερά: Χρήστος Γιαννακόπουλος , Αθανάσιος Κοντός, Δημήτριος Αντωνόπουλος, ο Παπά-Δημήτρης Σκλαβούνος, ο ψάλτης Νίκος Κατσιαρός, ο Αθανάσιος Κοντός, ο Γεώργιος Γιαννακόπουλος και ο Βαγγέλης Φώλος.


Στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ στις 24/2/2010 και σε ρεπορτάζ με θέμα Τα έρημα χωριά, διαβάζουμε με τίτλο:
Ησυχαστήριο έπειτα από μια ζωή στα καράβια, δηλώσεις του Θανάση Μαντζή. Μπορείτε να τις διαβάσετε στο internet στη διεύθυνση psiana.blogspot.com, μαζί με άλλα θέματα που αφορούν το χωριό μας, αλλά και εσείς να στείλετε για δημοσίευση.


Δυστυχώς, γίνετε είδηση για τα χωριά μας αν πάει παπάς και λειτουργήσει σε κάποια από τις εκκλησίες μας. Οπως μας ενημέρωσαν οι Σελιώτες κανόνισαν να λειτουργήσει παπάς στις 23 Απριλίου 2010 στον Αγιο Γεώργιο.